वत्सः _vatsḥ

वत्सः [वद्-सः Uṇ.3.61]

1 A calf, the young of an animal; तेनाद्य वत्समिव लोकममुं पुषाण Bh.2.46; यं सर्वशैलाः परिकल्प्य वत्सम् Ku.1.2.

-2 A boy, son; in this sense often used in the voc. as a term of endearment and translateable by 'my dear', 'my darling', 'my dear child'; अयि वत्स कृतं कृतमतिविनयेन, किमपराद्धं वत्सेन U.6.

-3 Offspring or children in general; जीवद्वत्सा 'one whose children are living'.

-4 A year.

-5 N. of a country; (its chief town was कौशाम्बी and ruled over by Udayana), or the inhabitants of that country (pl.)

-त्सा 1 A female calf.

-2 A little girl; वत्से सीते 'dear Sītā' &c.

-त्सम् The breast.

-Comp. -अक्षी a kind of cucumber.

-अदनः a wolf. (

-नी) Cocculus Cordifolius (Mar. गुळवेल).

-अनुसारिणी a hiatus between a long and a short syllable; also वत्सानुसृता-तिः.

-ईशः, -राजः a king of the Vatsas; लोके हारि च वत्सराजचरितं नाट्ये च दक्षा वयम् Ratn.1.

-काम a. fond of children. (

-मा) a cow longing for her calf or a mother for her child.

-तन्त्री a rope for tying calves; न लङ्घयेद्वत्सतन्त्रीं न प्रधावेच्च वर्षति Ms.4.38.

-दन्तः a kind of arrow.

-नाभः 1 N. of a tree.

-2 a kind of very strong poison.

-पत्तनम् N. of the town Kauśāmbī.

-पदम् a ford (Mar. उतार); भवाम्बुधिर्वत्सपदं परं पदम् Bhāg.1.14.58.

-पालः 'a keeper of calves', N. of Kṛiṣṇa or Balarāma.

-बन्धा a cow longing for her calf.

-रूपः a small calf; Hch.

-शाला a cow-shed.